واکاوی چالش‌ها و راهکارهای بازاریابی محصولات گیاهان دارویی از دیدگاه کشاورزان استان مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 دانش آموخته دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

گیاهان دارویی نه تنها از لحاظ اقتصادی بلکه همچنین به خاطر تأمین سلامت جامعه مورد توجه می‌باشند. علی‌رغم توسعه کشت گیاهان دارویی در چند سال اخیر در استان مازندران، یکی از چالش‌های مهم پیش روی کشاورزان، بازاریابی محصولات است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی چالش‌ها و راهکارهای بازاریابی محصولات گیاهان دارویی از دیدگاه کشاورزان استان مازندران اجرا شده است. جامعه آماری شامل کشاورزان تولیدکننده گیاهان دارویی در سطح چهار شهرستان ساری، نکا، بهشهر و گلوگاه در شرق مازندران بودند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 339 نفر از آنها به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده انتخاب شد. پژوهش حاضر از نظر رویکرد، کمّی و از نظر جمع‌آوری داده‌ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. نتایج تحقیق نشان داد که کشاورزان عمدتاً تولیدات خود را از طریق خرده فروشی، واسطه‌ها، و یا عطاری‌ها به فروش می‌رسانند. مهم‌ترین چالش‌های کشت و بازاریابی گیاهان دارویی از نظر کشاورزان عبارت بودند از هزینه بالای نهاده‌های تولید، تعداد کم کارگاه‌های فرآوری و بسته‌بندی، صادرات کم بین‌المللی، ناتوانی در جذب اعتبارات، آگاهی کم کشاورزان با بازاریابی گیاهان دارویی. از نظر آنها راهکارهایی مانند اعطای تسهیلات بانکی کم‌بهره، راه‌اندازی کارگاه‌های فرآوری، آموزش و توانمندسازی کشاورزان در زمینه بازاریابی، تسهیل صدور مجوزها، ایجاد بازارهای دائمی و موقتی فروش مستقیم، خرید تضمینی توسط دولت و ارائه سوبسیدهای مصرفی، می‌تواند بازاریابی گیاهان دارویی در سطح استان را بهبود دهد

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The analysis of challenges and strategies of marketing of medicinal plants based on farmers’ perspective in Mazandaran province

نویسندگان [English]

  • Taher Azizi-Khalkheili 1
  • Fatemeh Razzaghi Borkhani 1
  • Meysam Menatizadeh 2
1 Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences & Natural Resources University, Sari, Iran
2 PhD Graduate of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Medicinal plants not only have economic advantages but also can improve social health. In spite of developing the plantation of medical plants throughout Mazandaran province, one of the main challenges of that the farmers are faced is the marketing of their products. Present study aimed to analyze marketing of medical plants products, and to present appropriate marketing strategies based on farmers’ views. Statistical population included the farmers who were cultivating medical plants in the eastern part of Mazandaran province (Sari, Neka, Behshahr and Galogah Township). 339 farmers were selected as sample by stratified random sampling using the Krejcie and Morgan table. Descriptive and quantitative research method, survey technique and questionnaire tool were used to collect data. The research results showed that farmers mainly sell their products through retailing, brokers, or medicinal herbs sellers. The most important challenges in the cultivation and marketing of medicinal plants have been the high cost of production inputs, the small number of processing and packaging workshops, low international exports, the inability to access to financial credits, and the low awareness of farmers about the marketing of medicinal plants. based on the farmers’ view, strategies such as granting low-interest financial credits, setting up processing workshops, training and empowering farmers in the field of marketing, facilitating the issuance of licenses, creating permanent and temporary markets for direct sales, guaranteed purchase by the government and providing consumption subsidies, can improve marketing of medicinal plants

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medicinal plants
  • Challenges and strategies
  • Marketing
  • Mazandaran province

مراجع

احمدی، ش.، دهقانی بیدگلی، ر.، و حیدری سورشجانی، ر. (1399). بررسی تاثیر قابلیت اقتصادی گیاهان دارویی مرتعی بر توسعه گردشگری (مطالعه موردی: منطقه آبدانان استان ایلام). نشریه علمی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 36(3): 508-496.
امیرنژاد، ح.، مزرعه، ف.، و نویدی، ح. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر صادرات گیاهان دارویی ایران (مورد مطالعه: زیره سبز). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 46(1): 81-75.
امیری عقدایی، س.ف. و زارع زردیینی، ح. (1393). بررسی عوامل موثر بر بهبود و توسعه بازار گیاهان دارویی در ایران (مطالعه موردی: اصفهان). تحقیقات بازاریابی نوین، 4(1): 214-95.
اهوازی، م.، اکبرزاده، م.، خلیقی سیگارودی، ف.، و کهندل، ا. (1394). معرفی گیاهان دارویی پر مصرف در طب سنتی منطقه شرق مازندران. فصلنامه گیاهان دارویی، 11(4): 175-164.
آزاد، ش.، و شریفی، ک. (1390). بررسی وضعیت سیستم‌های اطلاعات بازاریابی شرکتهای متوسط و بزرگ صنایع غذایی. مجله مدیریت بازرگانی، 3(9): 24-1.
باباذکری، ف.، نوری‌پور، م.، و شریفی، ز. (1398). راهبردهای توسعه تولید گیاهان دارویی در استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از مدل سوات (SWOT). فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 6(1): 73-63.
بی باک، ح. و مقبلی هنزایی، ف. (1396). جمع‌آوری، شناسایی و استفاده سنتی و بومی گیاهان دارویی در شهرستان جیرفت. نشریه گیاهان دارویی، 16(4)، 140-116.
توسلی، ب.، خلیفه سلطانیان، ف.س.، چیذری، م و پزشکیراد، غ. (1386). بررسی وضعیت و تنگناهای بازاریابی محصولات کشاورزی ایران. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران: مشهد.
حسن نژاد، م.، کهنسال، م.ر. و قربانی، م. (1389). امکان سنجی سیاست های انگیزشی اجرایی پروژه بین المللی ترسیب کربن ایران در راستای توانمندسازی جوامع محلی.  نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاوزی)، 24(3): 334-323.
حسینعلی پور، ا. (1390). بازاریابی گیاهان دارویی در ایران، چالش ها و مشکلات. اولین همایش راهبردی دستیابی به کشاورزی پایدار. اهواز.
خداوردیزداده، م.، و محمدی، س. (1396). تعیین مزیت نسبی و ساختار بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی (مطالعه موردی: رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 9(2): 174-153.
رسام، ق.، دادخواه. ع.، خشنودیزدی، ا.، و مقدسی. ر. (1391). عوامل موثر بر توسعه کشت گیاهان دارویی در استان خراسان شمالی. همایش ملی فرآورده‌های طبیعی و گیاهان دارویی، بجنورد، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 6-5 مهرماه.
طاهری ریکنده، ع.، پاکروان، م.ر.، گیلانپور، ا.، و ابوالقاسمی، ف. 1395. ارزیابی رقابت‌پذیری ایران در بازار جهانی گیاهان دارویی و اولویت بندی کشورهای هدف صادراتی. اقتصاد کشاورزی، 10(1): 174-153.
علوی، س. ز.، ربیعی، ا.، سعیدی گراغانی، ح.ر.، و قوردویی میلان، ق. (1390). استفاده سنتی و بومی از گیاهان دارویی در شمال کشور (مطالعه موردی: سری 11 و 18 طرح جنگلداری اداره کل منابع طبیعی مازندران- ساری). فصلنامه داروهای گیاهی، 2(2): 120-113.
قلی پور، ع.، قربانی نهوجی، م.، رسولی، ن.، و حبیبی، م. (1393). مطالعه اتنوبوتانیکی گیاهان دارویی دهستان زارم رود نکا (استان مازندران). فصلنامه گیاهان دارویی، 13(4): 101-121.
کرمی، ر.، و بیات، ل. (1400). نقش میانجی نگرش در تحلیل عوامل موثر بر گرایش بانوان روستایی به مصرف گیاهان دارویی در دوران شیوع کووید-19. مجله پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، 14(2): 80-63.
کشفی بناب، ع.ر. (1389). مزیت نسبی اقتصادی کشت و تجارت گیاهان دارویی در ایران و ارزش آن در بازارهای جهانی. بررسی‏های بازرگانی، 8(44): 67-78.
مجاوریان، س.م.، احمدی کلیجی، س.، و امین روان، م. (1394). تعیین بازارهای هدف صادراتی گیاهان دارویی ایران. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2-46(4): 737-729.
محمدزاده، س. ح.، کرباسی، ع.، و محمدی، ح. (1397). عوامل مؤثر بر انتخاب استراتژیهای ورود به بازار خارجی گیاهان دارویی(مطالعه موردی: استان خراسان رضوی). نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 32(2): 197-185.
مرادی نژادی، ه.، علیخانی، ز. و واحدی، م. (1396). شناسایی و اولویت بندی کسب و کارهای مرتبط با گیاهان دارویی در شهرستان چرداول. دوماهنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 33(3): 423-434.
مقیسه، س.، و سلیمانی مورچه خورتی، ا. (1389). تولید، تجارت و صادرات گیاهان دارویی. تهران، ایران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. https://sid.ir/paper/799919/fa.
موقری، م.، ارزانی، ح.، طویلی، ع.، آذرنیوند، ح.، ساروی، م.، و فرح پور، م. (1393). شناسایی و تعیین شایستگی گیاهان دارویی مراتع حوزه آبخیز لاسم هراز، شهرستان آمل- استان مازندران. دوماهنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 30(6): 914-898.
مولادوست، ک.، و شاهمرادی، م. (1399). شناسایی چالش‌های پیش روی توسعه بخش گیاهان دارویی ایران. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 36(5): 748-762.
مولایی، ح. (1401). توسعه کشت گیاهان دارویی مازندران زیر سایه دلالان. خبرگزاری ایرنا، لینک خبر: https://www.irna.ir/news/84729453.
مهدوی، س.خ. (1400). واکاوی موانع پیش‌روی جوامع محلی در بازاریابی تولید گیاهان دارویی (مطالعه موردی: پروژۀ ترسیب کربن تیل‌آباد استان گلستان. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 8(4): 52-35.
Chen, S.L., Yu, H., Luo, H.M., Wu, Q., Li, C.F., & Steinmetz, A. (2016). Conservation and sustainable use of medicinal plants: problems, progress, and prospects. Chinese medicine, 11(37): 2-10.
Gangwar, R.R., Chaudhary, Sh., Dev, Ch., & Raana, K. (2019). Future prospects and constraints of medicinal and aromatic farming in Uttarakhand. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, SP5: 396-398.
Ghorbani, M., Mahmoudi, H. & Liaghati, H. (2007). Consumer’s demands and preferences for organic foods: A survey study in Mashhad, Iran. 3rd QLIF Congress, Hohenheim, Germany, March 20-23.
Hoseini, A., Abarsaji, G.H.A. & Hosseini, A. (2008). Medicinal plants of Golestan province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 24(4): 472-498.
Kideghesho, J.R., & Msuya, T.S. (2010). Gender and socio-economic factors influencing domestication of indigenous medicinal plants in the West Usambara Mountains, northern Tanzania. International Journal of Biodiversity Science, Ecosystem Services & Management: 6(1-2), 3-12.
Krejcie, R.V., & Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3): 607-610.
Mirzoieva, T., Chupriak, A., Avramchuk, B., Heraimovych, V., & Ilkiv, L. (2021).  Economic assessment of the production potential of medicinal plants in Ukraine. E3S Web of Conferences 284, https://doi.org/10.1051/e3sconf/ 202128403003. 
Noor Hosseini, S.A., Fallahi, I., Allahyari, S., Gholinejad, S. & Majlisi, S. (2018). Identifying the economic and educational-extension activities affecting cultivated area of medicinal plants: a comparison of the weighting methods of entropy and fuzzy triangular in Delphi technique. Agricultural Extension and Education Research, 10(4): 1-12.
Noorhosseini Niyaki, S.A., Ashoori Latmahalleh, D., Allahyari, M.S. & Doozandeh Masooleh, P. (2011).  Socio-economic factors for adoption of medicinal plants cultivation in Eshkevarat region, north of Iran. Journal of Medicinal Plant Research, 5(1):30-38.
Sani Kankara, S., Ibrahim, M.H., Mustafa, M., & Go, R. (2015). Ethnobotanical survey of medicinal plants used for traditional maternal health care in Katsina state, Nigeria. South African journal of Botany, 97(3): 165–175.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار