سازوکار تدوین راهبردهای روزآمد حکمرانی بر مبنای آموزه های اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 'گروه مدیریت بازرگانی، پردیس البرز، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

امروزه دو بُعد ایرانی و اسلامی در تدوین راهبرد به یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم عرصه حکمرانی تبدیل شده است. هدف از این پژوهش، ارائه سازوکاری است که از طریق آن کارگزاران حاکمیت قادر باشند این دو بُعد را در تدوین سیاست‌های کلی حکمرانی اسلامی لحاظ کنند. پژوهش حاضر، یک پژوهش کاربردی و گردآوری داده‌ها به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش تحلیل محتوا و مضمون و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA انجام پذیرفت. در این پژوهش ابتدا ادبیات معاصر حکمرانی اسلامی و الگوی پیشرفت مورد بررسی قرار گرفت که حاصل تحلیل آنها پنج منظر اصول، مبانی، ماموریت، چالش‌ها و حکمرانی غیراسلامی بود. سپس آیات مرتبط قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفت که نتیجه تحلیل مضامین آنها شش دسته کلی با این عناوین بود: (1) حکمرانی متعالی، (2) حکمرانی غیرمتعالی، (3) الزامات حکمرانی متعالی، (4) چالش‌ها و مشکلات، (5) چشم‌انداز، وظایف و اهداف حکمرانی و (6) حدود، عدالت و کنترل. با قرار دادن مضامین به‌دست آمده در محور‌های عمودی و افقی، ماتریسی به دست آمد که به‌وسیله آن امکان لحاظ‌کردن همزمان دو بُعد اسلامی و ایرانی در تدوین راهبرد‌ها، میسر شد و به این ترتیب یک سازوکار اجرایی برای تدوین راهبردهای متناسب با الگو‌های اسلامی ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت یک نمونه از فرآیند تدوین راهبرد با استفاده از این سازوکار انجام شد و بر اساس آیات مربوطه و نظرات اندیشمندان ایرانی این موضوع راهبردهای مشخصی به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Modern Strategy Formulation Mechanism Based on Islamic Doctrine

نویسندگان [English]

  • Hashem Aghazade 1
  • Ali Mohebbi 2
1 Department of Business Management. Faculty of Management . Tehran University. Tehran. Iran
2 Department of Business Management. Faculty of Alborz , Tehran University. Tehran. Iran
چکیده [English]

Today, Iranian and Islamic dimensions in strategy formulation became the keys in the governance. This study aims to provide a mechanism by which the governors are able to consider the two dimensions in Islamic governance grand strategy formulation. The research was applied in terms of its purpose and the data analysis method was theme analysis using the MAXQDA software. In this study, first, the contemporary Islamic governance literature was investigated that ends to five perspectives, namely, principals, basics, mission, problems and non-Islamic governance. Then, the Holy Quran Verses were investigated whose themes analysis end to six categories, namely, excellence governance, non-excellence governance, the necessities of excellence governance, problems and issues, perspectives and objectives, and justice and control. Putting the extracted themes in a two axes, we reached to a sort of matrix by which we can both consider the Islamic perspective and the Iranian perspective in strategy formulation concurrently. Finally, using this mechanism, a sample of strategy formulation was done in which we reach to some strategies that correspond to themes and perspectives and both Holy Qoran Verses as well as Iranian scholars’’ ideas are considered in the process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategy Formulation
  • Governance
  • Good governance
  • Islamic Governance Strategies
  • Excellence Governance
بردبار، غ.، ضرابی‌زاده، ش.، صالحی، ط. 1394. ارائه الگوی حکمرانی خدامدار. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، 23 (2): 41 -9.
حشمت‌زاده، م.، حاجی‌یوسفی، ا.، طالبی، م. 1396. بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران، جستارهای سیاسی معاصر. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 8 (1): 24 -1.
رضایی، ح.، دهقانی، ر.، کیانپور، م. 1397. طراحی و تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های اساسی حکمرانی اسلامی. مرکز بررسی‌های استراتژیک. تهران.
رهنورد، ف.، عباسپور، ب. 1386. حاکمیت خوب و امکان پیاده‌سازی آن در ایران. فصلنامه مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 18 (55): 38 -25.
زارعی، م.، آرایی، و. 1400. واکاوی و نقد الگوی حکمرانی خوب؛ تبیین شاخص‌های حکمرانی اسلامی مبتنی بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 10 (37):  28 -7.
سلطانی نژاد، ا.، گودرزی، س. 1396. فناوری اطلاعات و تحول در مفهوم حکمرانی خوب. فصلنامه سیاست، مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 47 (1): 97-79.
عابدی‌جعفری، ح.، تسلیمی، م.، فقیهی، ا.، شیخ‌زاده، م. 1390. تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5 (2): 198- 151.
عرفانی‌فر، ع. 1398. الگوی حکمرانی اسلامی (اهداف، مبانی نظری، مولفه‌ها، شاخص‌ها، ساختارها). اولین همایش ملی حکمرانی مدرسه حکمرانی شهید بهشتی. تهران.
عیوضی، م.، مرزبان، ن. 1395. بررسی مؤلفه‌های حکمرانی خوب از منظر امام خمینی(ره). فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5 (19): 137- 117.
قرائتی، م. 1395. تفسیر نور. 23، موسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن. تهران.
متفکر، ح. 1400. مبانی و اصول حکمرانی مطلوب از نگاه اسلام. اولین همایش ملی حکمرانی اسلامی مدرسه حکمرانی شهید بهشتی. تهران.
مرشدی‌زاد، ع. 1396. حکمرانی خوب، و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی. دو فصلنامه آینده پژوهی ایران، 2 (3): 140-125.
منتظری م.، بهمنی، ا.، فتحی‌زاده، ع. 1397. الگوی حکمرانی خوب از دیدگاه نهج‎‌البلاغه: گامی در جهت تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 6 (11): 155-133.
میرزاپور ارمکی، ا. 1398. ارائه الگوی اسلامی- ایرانی دولت‌سازی با تاکید بر تجربه حکمرانی اسلامی. فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست متعالیه، 7 (27): 108-87.
ناظمی اردکانی، م. 1398. تبیین مؤلفه‌های حکمرانی اسلامی. هفدهمین نشست تخصصی مدرسه حکمرانی شهید بهشتی، http://governanceschool.ir /fa/news/198، بازیابی از اینترنت).
یوسفی شیخ رباط، م.، بابائی، ف. 1397. استخراج مؤلفه‌های حکمرانی خوب بر اساس نامۀ مالک اشتر و بررسی تطبیقی با اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 6 (21): 135 -115