نقش برتریهای مکانی در به کارگیری ظرفیت کسبوکارهای کشاورزی: مطالعه موردی صنایع تبدیلی کشاورزی استان مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

3 دانشگاه ادیت کوان، مرکز تحقیقات چشم انداز کشاورزی لایب نیتس

10.22069/jead.2024.22244.1812

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی نقش مکان استقرار در کنار سایر عوامل اثرگذار بر وضعیت بهکارگیری ظرفیت بالقوه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی فعال در استان مازندران میباشد. داده‌های تحقیق از طریق تکمبل 230 پرسشنامه در سال 98-1397 از مدیران واحدهای تبدیلی کشاورزی در مازندران جمعآوری شد. روش نمونهگیری خوشه‌ای با فن انتساب انجام گرفت. واحدهای مورد مطالعه براساس سطح بهرهبرداری از ظرفیت بالقوه به سه گروه ضعیف، متوسط و کامل تقسیم و برای تعیین عوامل اثرگذار از الگوی لوجیت ترتیبی دوسطحی استفاده شده است. همچنین در این تحقیق از نرم‌افزار Stata 14 برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. یافتهها نشان دادند سهم عامل مکان در تغییرات سطوح بهرهبرداری از ظرفیت صنایع کشاورزی، بهطور متوسط 45/10 درصد است. با توجه به تغییرات سهم مکان میتوان نتیجه گرفت ویژگیهای فردی (داخلی واحد) 61 تا 87 درصد از تغییرات بهرهبرداری از ظرفیت بالقوه واحد را تبیین میکنند. متغیرهای عمر واحد، تحصیلات مدیر، اندازه واحد، نحوه تأمین مواد اولیه و میزان سرمایه اولیه برای احداث اثر منفی بر سطح بهکارگیری از ظرفیت بالقوه صنایع دارند. نتایج این تحقیق نشان داد تمرکز بر مشخصات داخلی واحدها بیشتر از مکان‌یابی برای افزایش کارایی صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی استان مازندران موثر است، از این رو پیشنهادهایی از قبیل برگزاری دوره‌های آموزشی، ارائه تسهیلات، حمایت از صنایع تبدیلی کوچک، اولویت‌بندی صدور مجوز براساس نوع مالکیت و نوع فعالیت ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Location Advantages in Using the Capacity of Agricultural Business Case Study: Agro-Processing Industries in Mazandaran Province

نویسندگان [English]

  • Roghayeh Zahedian Tejeneki 1
  • Seyed Mojtaba Mojaverian 2
  • Seyad Ali Hossini Yekani 3
1 Department of Agricultural Economics, Faculty of Agricultural Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
2 Department of Agricultural Economics, Faculty of Agricultural Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
3 Edith Cowan University, Leibniz Centre for Agricultural Landscape Research
چکیده [English]

The purpose of this study is to determine the role of location along with other influencing factors on the status of agricultural processing industries in Mazandaran. Data were collected from 230 managers of agricultural industries via completing questionnaires in 2017-2018. The cluster sampling method was done with the assignment technique. The validity of the research tool was confirmed by experts and its reliability by calculating Cronbach's alpha coefficient (0.71). The studied units are divided into three groups based on the level of utilization of potential capacity: weak, medium and complete, and two-level ordinal logit model has been used to determine the influencing factors. Stata 14 software was used. The findings showed that the contribution of the location variable in the changes in the utilization levels is 10.45%. According to the changes in the share of location, it can be concluded that the individual characteristics explain 61-87% of the changes in the utilization of the potential capacity of the unit. Life of unit, manager education, size of the unit, how to supply the raw materials and initial capital were negative effect on the level of utilization of potential capacity. The results of this research showed that focusing on the internal characteristics of units leads to the achievement of greater efficiency in the transformation and supplementary agricultural industries of Mazandaran province, hence suggestions such as holding training courses, providing facilities, supporting small conversion industries, priority Licensing clause based on type of ownership and type of activity was presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial model
  • Production Potential
  • Agricultural industries
  • Location establishment
  • Two-level ordered logit

مراجع

 اقبالی، ج.، اسدی، ع. و شعبانعلی فمی، ح. (1397). بررسی مشکلات گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در شهرستان فریدن. پژوهش‌های روستایی، 9(3)، 360-375.
امیری، ز.، کاوسی، ش. و طبسی، م. (1396). اولویت‌بندی توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در استان گیلان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 25 (100)، 125-146.
آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی، جلد دوم، (1401).
بلالی، ح. سعدی، ح. و قزوینه، س. (1394). اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری برای توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی با بهره‌گیری از روش دلفی (مطالعه موردی شهرستان همدان). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 4(1)، 149-159.
بن‌ی اسدی، ن.، ثمری، د.، فرج الله حسینی، ج. و امیدی نجف‌آبادی، م. (1398). راهبردهای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما با رویکرد کارآفرینی در مناطق روستایی مطالعه موردی روستاهای شهرستان بم استان کرمان. راهبردهای توسعه روستایی، 6(4)، 445-462.
پوررمضان، ع. و اکبری، ز. (1393). اثرات ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بر اقتصاد روستایی مورد: بخش مرکزی شهرستان رشت. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 3(4)، 145-164.
درخوش، م.، کرمی دهکردی، م. و لیانی، ق. (1402). اولویت‌های ناحیه‌ای استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در دهستان‌های شهرستان شهرکرد. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 12(2)، 25-44.
ذاکرنسب، ع. و افشاری‌پور، ع. (1400). اولویت‌بندی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان میناب. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 10(3)، 113-127.
رواقی، م.، بهبهانی، ل. و یعقوبی، و. (1402). عوامل پیش‌برنده ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی در استان خوزستان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 31(121)، 75-104.
زراع‌نژاد، م.، زروکی، ش. و گرجی، م. ب. (1400). تحلیل اثر فضای کسب و کار بر اشتغال بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات مورد مطالعه: 31 استان ایران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی، 52(2)، 440- 423.
سجاسی‌قیدرای، ح. شایان، ح. و نوربخش رزمی، ز. (1394). تحلیل نقش کارآفرینی فعالیت‌های غیرکشاورزی در ارتقا کیفیت زندگی روستاییان مورد: روستاهای بخش شاندیز شهرستان بینالود. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 4(12)، 55-76.
سرایی، ب.، زند، آ. و خسروانی، ف. (1401). راهکارهای ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت جوانان
روستایی مطالعه موردی شهرستان کبودرآهنگ همدان. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 15(3)، 19-34.
سیف‌اللهی، ن. (1402). تحلیل اثر بهبود فضای کسب‌وکار بر کارآفرینی روستایی با نقش میانجی قابلیت بازاریابی مورد مطالعه شرکت‌های تعاونی روستایی استان اردبیل. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 11(1)، 143-156.
شایان، م. و میری، م. (1401). اولویت‌بندی صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما در دهستان‌های شهرستان آبادان. علوم جغرافیایی، (39)، 36-52.
شفیعی، ف. و جمشیدی، ا. (1402). واکاوی سازه‌های توسعه کسب وکارهای نوپای کشاورزی ایران. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 10(2)، 131-150.
شکوهی، ز.، ذوالاانوری، س. و شیخ زین‌الدین، آ. (1400). راهبردهای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی محصول‌های
باغبانی استان فارس ایران. پژوهش‌های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی، 6(1)، 1-16.
صباغ کرمانی، م. (1398)، اقتصاد منطقه‌ای تئوری و مدل‌ها. انتشارات سمت.
عزمی، آ. میرزایی قلعه، ف. شمسی، ر. (1392). چالش‌ها و مشکلات بخش کشاورزی و نقش آن در مهاجرت از روستا به شهر (مطالعه موردی: دهستان شیرز شهرستان هرسین). برنامه‌ریزی و فضا، 17(2)، 55-70.
علیزاده، ن. و نیکویی، ع. (1401). واکاوی موانع فراروی استارت‌آپ‌های بخش کشاورزی و ارائه راهکارهایی برای توسعه آنان؛ کاربرد روش دلفی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 9(3)، 1-16.
عنابستانی، ع.، واعظی طبسی، ع. و سلطانی، ا. (1399). مکان‌یابی پایدار صنایع تبدیلی کشاورزی مطالعه موردی بخش زنجان رود استان زنجان. توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 2(3)، 52-60.
مجاوریان، م.، زاهدیان تجنکی، ر. و حسینی یکانی، ع. (1398). بررسی عوامل اثرگذار بر کارایی شالیکوبی‌های استان مازندران. راهبردهای توسعه روستایی، 6(4)، 381-393.
محمدی، ب. و کامکار روحانی، ا. (1396). به‌کارگیری روش‌های خوشه‌بندی میانگین K، میانگین فازی و گوستافسون کسل در تلفیق نتایج وارون‌سازی داده‌های توموگرافی لرزه‌ای انکساری و مقاومت ویژه الکتریکی برای ارزیابی آبرفت و سنگ‌بستر. علوم زمین خوارزمی، 3(2)، 198- 183.
محمدی یگانه، ب. و کرمشاهی، س. (1398). مکانیابی صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی جهت دستیابی به توسعه اقتصادی در نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان زرین دشت شهرستان دره شهر. علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)، 15(31)، 106-89.
نورانی آزاد، س.، بهرامی‌نیا، ا. و ایزدی، ح. (1401). ارزیابی صرفه‌جویی هزینه‌ای در صنایع تبدیلی کشاورزی تأکید بر دو رویکرد تجربه نیروی‌کار و یادگیری تولیدی. اقتصاد کشاورزی، 17(1)، 105-130.
نوری، ه. امینی، ع. و سلیمانی، ن. (1391). مکان‌یابی بهینه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما در شهرستان کازرون. برنامه‌ریزی فضایی، 3(1)، 23-34.
یاراحمدی، ا. و جابر انصاری، م. ر. (1402). رتبه بندی مشکلات و موانع محیطی در حوزه مدیریت بازاریابی کالاهای داخلی با رویکرد اقتصاد مقاومتی با روش AHP. اقتصاد مالی، 17(4)، 233-250.
Ahmadi R. Imani M. Shokat Fadaei M. & Khaledi M. (2016). Prioritizing the development of agricultural conversion and complementary industries in Ahar County. Journal of Agriculture and Ecology Research International, 7(2), 1-8.
Amiri, H. Pourebrahim, S. Danehkar, A. & Mokhtar, M. B. (2020). Location-based planning for sustainable agro-processing industries using land suitability assessment and DANP-VIKOR technique. Arabian Journal of Geosciences, 13(3), 1-11.
Amimo, E. (2013). Location decisions by food manufacturing firms in Kenya (Unpublished Master's Thesis). University of Nairobi, Kenya.
Blazkova, I. & Dvoulety, O. (2018). Sectoral and firm-level determinants of profitability: a multilevel approach. International Journal of Entrepreneurial Knowledge, 6(2), 32-44.
Canare, T. Francisco, J. P. & Morales, J. F. (2019). Long-and short-run relationship between firm creation and the ease and cost of doing business. International Journal of the Economics of Business, 26(2), 249-275.
Chaddad, F.R. & Mondelli, M.P. (2010). Sources of firm performance differences in the US food economy: exploring specific industry, corporate and business segment effects on agribusiness firm profitability. Agricultural and Applied Economics Association, (No. 61742).
Darby, P. M. & Mark, T. B. (2012). Determining the Optimal Location for Collocating a Louisiana Sugar Mill and a New Cellulosic Ethanol Plant, Southern Agricultural Economics Association. Annual Meeting, from http://ageconsearch.umn.edu/handle/ 119787.
Dixit, A.K. Sharma, P.C. Nanda, S.K. & Kudos, S. K. A. (2010). Impact of Processing Technology in Hilly region: A Study on Extraction of Apricot Kernel Oil. Agricultural Economics Research Review, 23(1), 405-410.
Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics. Springer Briefs in Regional Science.
Fan, W. Dong, X. Wei, H. Weng, B. Liang, L. Xu, Z. & Song, C. (2018). Is it true that
the longer the extended industrial chain, the better the circular agriculture? A case
study of circular agriculture Industry Company in Fuqing, Fujian. Journal of Cleaner
Production, 189 (1), 718-728.
Goldstein, H. Rasbash, J. & Browne, W.J. (2002). Partitioning variation in multilevel model. Understanding statistics: statistical issues in psychology. Education, and the Social Sciences, 1(4), 223-231.
Greene, W. H. (2012). Econometric Analysis. 7th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Hesam, M. Aghaeizadeh, E. & Mohammadzadeh, R. (2020). The Spatial Analysis of the Distribution of Agro-Processing Industries in Rural Areas of Guilan Province. Iran. Planning, 9(4), 131-146.
Hirsch, S. Schiefer, J. Gschwandtner, A. & Hartmann, M. (2014). The determinants of firm profitability differences in EU food processing. Journal of Agricultural Economics, 65(3),703-721.
Khowa, T. & Mukasi, T. J. (2021). Agro-processing as a tool for poverty alleviation strategy: A case of Raymond Mhlaba municipality. Africa’s Public Service Delivery & Performance Review, 9(1), 7.
Kumar, S. & Arora, N. (2009). Analyzing regional variation in capacity utilization of Indian sugar industry using non-parametric frontier technique. Eurasian journal of Business and Economics, 2(4), 1-26.
Kumar, S. (2020). Agro-processing industries–a boon in rural production catchment areas. In Association of Agricultural Economics and Agri-Business Management, 7(2), 115-117.
Lambert, D.M. McNamara, K.T. & Beeler, M.I. (2007). Location determinants of food manufacturing investment are non-metropolitan counties competitive. American Agricultural Association Annual Meeting, Portland OR (Vol. 29). 10.22004/ag.econ.9706.
Lin, L. & Chang, H. H. (2021). Does agro-processing adoption affect farm income and farm diversification? Empirical evidence from Taiwan. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, 11(5), 567-577.
Mogaddam, M. Iranzadeh, S. & Bevrani, H. (2010). Determinants of the location choices in sugar industry of Iran: using the logit and probit model. Agricultural Economics (Zemědělská Ekonomika), 56(9), 443-448.
Muminovic, S. & Aljinovic Barac, Z. (2015). Does productivity affect profitability in dairy processing industry Evidence from Slovenia, Croatia and Serbia, Mljekarstvo. časopis za unaprjeđenje proizvodnje i prerade mlijeka, 65(4), 269-279.
Negia, C. S. & Kumarb, S. (2020). Promoting agro-based industry in India (issues and challenges). International Journal of Trade & Commerce-IIARTC, 9(1), 221-229.
Sertoglu, K. Ugural, S. & Bekun, F. V. (2017). The contribution of agricultural sector on economic growth of Nigeria. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(1), 547-552.
Sheridan, C. (2018). Agricultural manufacturing location decisions in Colorado implications for rural economic development policy (Doctoral dissertation, Colorado State University. Libraries).
Torhan, S. Canan Ozbak, B. & Cetin, B. (2007). Factor affecting location decision of food processing plants. Journal of Applied Sciences, 7(13), 1734- 1740.
Wang, D. Abula, B. Lu, Q. Liu, Y. & Zhou, Y. (2022). Regional business environment, agricultural opening-up and high-quality development: Dynamic empirical analysis from China’s agriculture. Agronomy, 12(4), 974.
Wijesinghe, A. & Weerahewa, J. (2017). Structure, conduct and performance of the rice milling industry of Srilanka evidence from selected cases. Economic Research, 4(2), 71- 90.
Zouaghi, F. Sánchez García, M. & Hirsch, S. (2017). What drives firm profitability A multilevel approach to the Spanish agri-food sector. Spanish Journal of Agricultural Research, 15(3), 1-15.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار