پیامدسنجی اعتبارات خرد بر معیشت خانوارهای روستایی: دلالت‌هایی برای خوداشتغالی و کارآفرینی خرد در پرتو الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر اعتبارات خرد دریافتی (به طور ویژه؛ وام‌های اشتغال‌زایی بنیاد برکت) بر معیشت خانوارهای روستایی شهرستان زابل انجام شد. جامعه آماری شامل 7263 نفر از سرپرستان خانوار روستایی بود. نمونه‌ها به صورت تصادفی از بین 30 روستا انتخاب شدند. نتایج بررسی کیفیت اعتبارات نشان داد که شرایط آسان وثیقه‌گذاری و ضمانت، تأمین مدارک مورد نیاز، شفافیت در مراحل کار و ارایه اطلاعات کافی درباره تسهیلات اعتباری کیفیت بهتری داشتند و 80/70 درصد پاسخگویان کیفیت اعتبارات دریافتی را متوسط ارزیابی کردند. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که مواردی مانند کارگری، دامداری، زراعت، تولید صنایع دستی و کمک‌های دولتی و از کارافتادگی از جمله راهبردهای مهم معیشتی در منطقه مورد مطالعه بودند. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای نشان داد که سرمایه‌های انسانی، فیزیکی، طبیعی و مالی در وضعیت مطلوبی نیستند و فقط سرمایه‌ اجتماعی کمی بیشتر از حد متوسط است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی منجر به دسته‌بندی راهبردهای معیشتی و استخراج سه گروه معیشتی شامل «راهبرد معیشت مبتنی بر تولید محصول»، «راهبرد معیشت مبتنی بر خوداشتغالی» و «راهبرد معیشت مبتنی بر دریافت حقوق» شد که 58/65 درصد واریانس کل را تبیین کردند. نتایج رگرسیون خطی به منظور بررسی تأثیر شاخص کیفیت اعتبارات بر هر کدام از سرمایه‌های معیشتی نشان داد که اعتبارات بر سه نوع سرمایه انسانی، فیزیکی و مالی و همچنین شاخص کل معیشت پایدار، تأثیر مثبت معنی‌دار دارد و بر دو نوع سرمایه اجتماعی و طبیعی تأثیری نداشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Impact assessment of Micro-credit on Livelihood of Rural Households : Implications for self-employment and micro-entrepreneurship in the light of Islamic-Iranian model of progress

نویسندگان [English]

  • Noshin Sarani
  • Mohammad Sharif Sharifzadeh
  • Gholamhossein Abdollahzadeh
Department Of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
چکیده [English]

This research was conducted with the aim of investigating the impact of received microcredits on the livelihood of rural households in Zabol County. The target population included 7263 heads of rural households. The results of the credit accessibility quality assessment showed that the easy conditions of collateral and guarantee, providing the required documents, transparency in the work steps and providing sufficient information about credit facilities were of better quality and 70.80% of the respondents rated the quality of the received credits as average. The results of Friedman's test showed that items like wage labor, animal husbandry, agronomy, handicraft production and government aid are among the important livelihood strategies in the study area. The results of the one-sample t-test showed that human, physical, natural and financial capitals are not in a favorable condition and only social capital is slightly more than average. The results of exploratory factor analysis led to the classification of livelihood strategies and the extraction of three livelihood groups including "livelihood strategy based on product production", "livelihood strategy based on self-employment" and "livelihood strategy based on receiving salaries" which explained for 65.58% of the total variance. The results of linear regression in order to investigate the effect of the credit quality index on each of the livelihood capitals showed that credits have a significant positive effect on three types of human capital, physical and financial, as well as the total sustainable livelihood index, and has no significant effect on two types of social and natural capital.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural livelihood
  • Credit accessibility quality
  • Livelihood assets
  • Livelihood strategies

مراجع

پاسبان، ف. 1386. ارزیابی عملکرد صندوق توسعه اشتغال روستایی در ایجاد فرصت‌های شغلی در استان خراسان. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی، 8 آبان 1386؛ 22 ص.
ثانی حیدری، ع.، دانشورکاخکی، م.، شاهنوشی، ن.، صبوحی صابونی، م. 1398. نقش اعتبارات خرد در توسعه پایدار روستایی: مطالعه موردی روستاهای تربت‌جام. روستا و توسعه،۲۲(۳): ۱۲۵-۱۵۴.
جوانشیری، م.، بوزرجمهری، خ.، هراتی، ا.، محمودی، ح. 1396. بررسی تطبیقی نقش اعتبارات خرد در توسعه روستایی نواحی کوهستانی و دشتی (مورد مطالعه: دهستان‌های کارده و میان ولایت شهرستان مشهد). راهبردهای توسعه روستایی، ۴(۲):۱۵۷-۱۸۰.
رضوانی، م.ر.، دربان آستانه، ع.، احمدآبادی، ح. 1394. تحلیل اثرات اعتبارات خرد بر پایداری اقتصاد روستایی (مورد مطالعاتی: اعتبارات صندوق کارآفرینی امید در شهرستان نیشابور). جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای،۱۳(۱):۲۰۹-۲۳۳.
سامانی، ا.، عبدالله­زاده، غ.،  شریف­زاده، م. 140۲. ارزیابی تاثیر مهاجرت‌ بر معیشت پایدار خانوارهای مهاجر در نواحی روستایی استان گلستان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، ۵۴(۲): ۳۶۵-۳۸۱.
سعادت، ا.، عبدالله­زاده، غ.،  شریف­زاده، م. 140۱. عوامل موثر بر انتخاب راهبردهای معیشت در نواحی روستایی ولسوالی ژری، ولایت قندهار افغانستان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 53 (2): 480-465.
سعیدی، م.، چهارسوقی امین، ح.، مومنی هلالی، ه.، نوروزی، ع.، واحدی، م. 1397. بررسی نقش صندوق اعتبارات خرد بر توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی (مورد پژوهشی: شهرستان چرداول، استان ایلام). مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، ۱۵(۴):۱۴۹-۱۷۵.
شریف‌زاده، م. ش. اسدی، ع. و عبدالله‌زاده، غ. ۱۳۹۸. پایش، ارزشیابی و پیامدسنجی در توسعه پایدار: مفاهیم، فنون و ابزارها. گرگان: انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
شریفی، م.، پیش‌بین، ا. ر. 1394. پیشبرد توسعه روستایی از طریق کارآفرینی اجتماعی: آموزه‌های بانک گرامین. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، ۲(۳): ۷۷-۱۰۵
عبدالله‌زاده، غ. و شریف‌زاده، م. ش. ۱۳۹۷. توسعه کسب و کارآفرینی در کشاورزی. گرگان: انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
عبدالله‌زاده، غ. و شریف‌زاده، م. ش. ۱۳۹۹. زیست بوم کارآفرینی دانشگاه محور در کشاورزی: چارچوبی برای مهندسی نهادی پژوهش، فناوری و آموزش عالی نوآفرین. گرگان: انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
عبدالله­زاده، غ.، شریف­زاده، م. اژدرپور، ع. 1398. بررسی عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت در بین روستاییان. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 23 (67): 195-173.
عبدالله­زاده، غ.، صالحی، خ.، شریف­زاده، م. ش.، خواجه شاهکوهی، ع. 1394. بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 4 (15): 169-148.
عبدی، ع.، تقدیسی، ا.، توکلی، ج. 1398. بررسی اثر اعتبارات خُرد دولتی برکارآفرینی و توسعه پایدار روستایی شهرستان جوانرود. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۱۱(۴۰):۱۷۷-۲۱۶.
عزیزپور، ف.، خداکرمی، ز. (۱۳۹۴). اثرات اجتماعی - اقتصادی اعتبارات خرد کشاورزی در نواحی روستایی مورد: دهستان کرسف. اقتصاد فضا و توسعه روستایی،۴ (۱۳) :۶۹-۵۷
علی توکلی، ف.، موحدی، ر. 1395. نقش اعتبارات خرد در توسعه کارآفرینی زنان روستایی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، ۳(۳):۳۹-۵۵.
غزالی، س.، زیبایی، م. 1396. عامل­های مؤثر برانتخاب راهبرد­های معیشتی توسط خانوار­های عشایری استان فارس. اقتصاد کشاورزی، 11(4)، 63-80.
قاسمی، م.، یار احمدی، م. 1399. بررسی نقش صندوق کارآفرینی امید در توسعه کسب و کارهای خرد در نواحی روستایی ( مطالعه موردی: روستاهای شهرستان کاشمر). جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، ۹(۱): ۲۱۹-۲۴۲.
قرقانی، ط.، عبداله­زاده، غ.،  شریف­زاده، م.، دهقان، ا. 140۱. بررسی تأثیر اسکان بر معیشت پایدار عشایر در شهرستان سمیرم. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، ۵۳(۴): ۹۱۹-۹۳۴.   
محمدی­یگانه، ب. 1392. توسعه کارآفرینی و نقش آن در هزینه اعتبارات فردی و گروهی کشاورزی استان زنجان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6 (4): 57-43.
نصرتی، ر. و حسین­زاده، ه. 1393. بررسی تاثیر طرح توسعه بنگاه­های کوچک و زودبازده بر ایجاد اشتغال در استان­های منتخب کشور. سیاست­های مالی و اقتصادی، 2 (7): 14-98.
 ورمزیاری، ح.، کلانتری، خ. و شعبانعلی فمی، ح. 1389. تحلیل مقایسه­ای رفتار کشاورزان در نحوه هزینه­کرد تسهیلات بانکی کشاورزی شهرستان خوی آذربایجان غربی. اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، ۲۴(۳): 346- 355.
Akhter, J. and Cheng, K. 2020. Sustainable Empowerment Initiatives among Rural Women through Microcredit Borrowings in Bangladesh. Sustainability, 12: 2275
Amarnani, A. and Amarnani, N. 2015. Impact of Microfinance on Poor Women: Lessons from Sabarkantha, Gujarat. IIM Kozhikode Society & Management Review, 4(2): 92–105.
Bruhn, M., and Love, I. 2009. The Economic Impact of Banking the Unbanked : Evidence from Mexico. Policy Research working paper; no. WPS 4981.
Canwat, V. and Onakuse, S.  2022. Table banking plus certified organic agriculture: an integrated microfinance approach to sustainable livelihoods. Journal of Development Effectiveness, 19: 1-18 
Chambers, R., and Conway, G. R. 1992. Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century. Discussion Paper 296. Institute of Development Studies, University of Sussex, Brighton, England.
Datta, S. and Nath Sahu, T. 2021. Impact of Microcredit on Employment Generation and Empowerment of Rural Women in India. International Journal of Rural Management, 17(1):140-157.
DFID. 1999. Sustainable Livelihoods Guidance Sheets, London, UK: DFID.
Fasoranti, M. M. 2010. The influence of micro-credit on poverty alleviation among rural dwellers: A case study of Akoko North West Local Government Area of Ondo State. African Journal of Business Management, 4(8): 1438-1446.
Bidisha, H. Sa., AkibKhan, Kh., Bazlul, H. and Gazi, M. 2017. Role of credit in food security and dietary diversity in Bangladesh. Economic Analysis and Policy, 53: 33-45.
Jiao, X., Pouliot, M., and Walelign, S. Z. 2017. Livelihood strategies and dynamics in rural Cambodia. World Development, 97, 266-278.‏
Mariyono, J. 2019. Micro-credit as catalyst for improving rural livelihoods through agribusiness sector in Indonesia. Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, 11(1): 98-121.
Osmani, S. R., Ahmed, M., Latif, M. A. and Sen, B. 2015. Poverty and Vulnerability in Rural Bangladesh. University Press Limited and Institute of Microfinance, Dhaka.
Rahaman, M., Sen, T., Yasmin, J., Rahman, S. and Shimanta, M. L. R. 2019. Impact of ASA Microcredit on Livelihood Status of Rural Women in Sylhet, Bangladesh. Asian Research Journal of Arts & Social Sciences, 9(2): 1-9.
Rahman, A. 1999. Micro-credit initiatives for equitable and sustainable development: Who pays? World Development, 27(1):67-82.
Silva, W. A. C., Fonseca, R. D. F. and Santos, A. D. O. 2016. Microbusiness development and quality of life of micro entrepreneurs' families. Ram, rev. Adm. Mackenzie, 17(4): 176-200.
Udayakumara, E. P. N., and Shrestha, R. P. (2011).  Assessing livelihood for improvement: Samanalawewa reservoir environs, Sri Lanka. International Journal of Sustainable Development and World Ecology, 18(4): 366-376.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار