اعتبارسنجی الگوی سیپ (CIPP) در ارزشیابی اثربخشی محققان معین از دیدگاه شبکه ترویج کشاورزی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران،

2 موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

4 موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

به‌منظور تعامل با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی نظام نوین ترویج کشاورزی، «محققان معین» تعریف شدند.بر این اساس، این پژوهش پیمایشی، با هدف اعتبارسنجی الگوی سیپ در ارزشیابی اثربخشی محققان معین انجام شد. جامعه آماری آن، شامل شبکه ترویج کشاورزی کشور (9627 نفر) بود.حجم نمونه بر اساس فرمول نمونه‌گیری دانیل، 566 نفر برآورد شد و نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته جمع‌آوری شدند که روایی آن از طریق روایی صوری، سازه‌ای و تشخیصی و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS22 و Smart PLS3 انجام شد. یافته‌ها نشان داد که در بعد زمینه،«جامعیت شرح وظایف و مسئولیت‌های محققان معین»؛ در بعد درونداد، «میزان توان فنی محققان معین در حیطه تخصصی»؛ در بعد فرآیند «ارائه توصیه‌های فنی به مروجان و بهره‌برداران» و در بعد برونداد «کاربردی بودن توصیه‌های ارائه شده در عرصه» در بالاترین رتبه‌ها قرار گرفتند.رتبه‌بندی کلی ابعاد ارزشیابی اثربخشی محققان معین نیز نشان داد که «زمینه» در بالاترین و «فرآیند» در پایین‌تر رتبه‌ها قرار گرفتند. همچنین، اعتبارسنجی الگوی سیپ با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که ارزشیابی اثربخشی محققان معین دارای چهار بعد «زمینه»، «درونداد»، «فرآیند» و «برونداد»؛ بود که همگنی و پایایی هر یک از معرف‌های آن تایید شد. در نهایت، پیشنهاد می‌شود با توجه جامعیت مدل CIPP و اعتبارسنجی ابعاد و مولفه‌های آن در این تحقیق، از این مدل در ارزشیابی اثربخشی محققان معین استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Validation of CIPP Model in Evaluating the Effectiveness of Supportive Researchers as Perceived by Agricultural Extension Network of Iran

نویسندگان [English]

  • Javad Ghasemi 1
  • Hossein Noori 2
  • Alireza Tavakoli 3
  • Hesamedin Gholami 4
1 Assistant Professor, Agricultural Education and Extension Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associated Professor, Iranian Research Institute of Plant Protection (IRIPP), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Associate Professor, Agricultural Engineering Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
4 Assistant Professor, Institute of Agricultural Education and Extension, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

In order to interact with research institutes and centers, as one of the main components of the agricultural extension new system, "supportive researchers" were defined.The main purpose of this survey research was to validate the CIPP model in evaluating the effectiveness of supportive researchers.Statistical population of the study consisted of agricultural extension network (N= 9627),out of whom 566 people were determined as samples using Daniel's sampling formula and simple sampling technique.Data were collected through a questionnaire; validity of the questionnaire was approved by a panel of experts,construct validity and discriminant validity.Reliability of the questionnaire was approved by calculating the Cronbach's alpha and composite reliability.The collected data were analyzed by SPSS22 and Smart PLS3 software. Results of prioritizing indicated that, in the context dimension, “completeness of duties and responsibilities of supportive researchers”; in the input dimension, “technical ability of supportive researchers”; in the process dimension, “providing technical recommendations to the extension agents and farmers”; and finally, in the product dimension, “applicability of the recommendations to target users” were in the highest ranks. Also, results of prioritizing effectiveness evaluation dimensions of supportive researchers indicated that "context" was in the highest rank and "process" was in the lowest rank.Besides the confirmation of indicators’ homogeneity and reliability, the results of confirmatory factor analysis confirmed that the effectiveness evaluation model of supportive researchers had four components (i.e. context, input, process and product).Considering the comprehensiveness of the CIPP model, therefore, it is recommended to use this model in evaluating the effectiveness of supportive researchers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effectiveness evaluation
  • Supportive researchers
  • Agricultural knowledge network
  • Agricultural extension new system
  • CIPP model

مراجع

احسانی، و.، اعظمی، م.، نجفی، س.م. و سهیلی، ف. 1396. اثربخشی رشد فزآینده پژوهش‌های کشاورزی ایران بر شاخص‌هاس توسعه کشاورزی کشور. پژوهش‌نامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 7(2): 292-316.
اسداله‌پور، ع. و خداوردیان، م. 1401. تحلیل چالش‌های نظام نوین ترویج کشاورزی: مورد مطالعه استان مازندران، نهمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست پایدار، تبریز، دانشگاه تبریز، 15 تا 17 شهریور 1401.
اسداله‌پور، ع.، علیپور، ح. و فرهادی، ف. 1400.  نقش مؤلفه‌ها در چالش‌های نظام نوین ترویج کشاورزی مازندران. پژوهش‌های مدیریت آموزش کشاورزی، 57 و 58: 5-27.
آبیار، ن.، حسینی، س.ص.، سلامی، ح. و پیکانی، غ. 1394. ارزیابی آثار اقتصادی تحقیقات به‌نژادی پنبه تحت شرایط ریسک در پهنه‌های کشاورزی-اقلیمی ایران. پژوهش‌های پنبه ایران، 3(1): 103-117.
آهنچیان، م.، جعفریان‌راد، س.م.م.، فکور، م. و ظهور پرونده، و. 1388. ارزیابی کیفیت دوره‌های مراکز آموزش عالی جهاد کشاورزی خراسان رضوی بر مبنای مدل سیپ. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 1(10): 54-63.
آئین‌نامه مشارکت محققان معین در فعالیت‌های ترویجی. 1396. مصوب مورخ 20/08/1396 شورای مشورتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
بنی‌عامریان، ل.، علی بیگی، ا.ح. و میرک‌زاده ع.ا. 1393. سنجش نگرش کشاورزان استان کرمانشاه نسبت به موفقیت پروژه‌های انتقال یافته‌ها. نشریه علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 10(2): 121-136.
بهمن‌آبادی، ع.، بشیری، ج. و حکیمی، ه. 1400. تحلیل اثربخشی مقالات بین‌المللی پژوهشگران سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی بر اساس پایگاه اسکوپوس: مطالعه آلتمتریکس. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 8(15): 147-166.
تیموریان، م.، برقعی، ع.، الماسی، م.، اسکندری، ا.، صادق­زاده اهری، د. و اسماعیل. ح. 1387. اثر کاربرد یافته‌های تحقیقاتی به­زراعی بر افزایش عملکرد دانه گندم دیم در آذربایجان‌ شرقی. مجله علوم زراعی ایران، ۱۰(۲): ۱۶۵-۱۷۷.
جباری، س. 1396. ارزشیابی برنامه درسی اجرا شده مراکز متوسطه تیزهوشان در شیراز از دیدگاه دبیران با استفاده از الگوی CIPP. پژوهش‌های برنامه درسی، 7(2): 189-220.
حبیبی، آ. و عدن‌ور، م. 1396. مدل‌یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول.
رعنایی، ح.، و مرتضوی، م. 1395. اصلاحات ساختاری در نظام ترویج کشاورزی ایران، تهران: نشر آموزش کشاورزی، چاپ اول.
سعدی، ح.، عطایی، م.، حبیببی، ف.، نادری مهدیی، ک. و علی توکلی، ف. 1400. بررسی و تحلیل مهم‌ترین چالش‌های ارتباط بین تحقیق و ترویج کشاورزی استان همدان. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 14(4): 53-66.
شاه‌ولی، م.، عزیزی خالخیلی، ط.، لاچینی، ز.،  ابدی، ب. و مسرور، ا. 1397. چالش سازمان ترویج کشاورزی با تحولات به کمک دو رویکرد عملکردمداری و ارباب‌رجوع‌گرایی. فصلنامه روستا و توسعه، 11(2): 61-90.
علیزاده، ا. و حدادی، ا. 1399. آسیب‌شناسی وضعیت موجود در نظام نوین ترویج کشاورزی با محوریت محققین معین در استان آذربایجان‌غربی، هشتمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست پایدار، 6 تا 8 آبان‌ماه، تهران، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی.
علیزاده، ن.، علیپور، ح.، نیکویی، ع.، حاجی میررحیمی، س.د.، بخشی جهرمی، ا. و حسن‌پور، ب. 1397. شناسایی چالش‌ها و الزامات ترویج کشاورزی و آسیب‌شناسی وضع موجود نظام نوین ترویج کشاورزی ایران. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 14(2): 21-35.
قاسمی، ج.، طهماسبی، م.، درجانی، ع.، امیری لاریجانی، ب.، سرافرازی، ع. و  بنی‌هاشم، ف. 1397. طرح نظام نوین ترویج کشاورزی: پیشینه، دستاوردها، چشم‌انداز آینده، هفتمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست پایدار ایران، همدان، دانشگاه بوعلی، 3 تا 5 شهریور 1397.
قاسمی، ج.، علیپور، ح. و علیزاده، ن. 1401. تحلیل عملکرد محققان در سایت‌های جامع الگویی از دیدگاه کشاورزان (مورد مطالعه: استان‌های البرز، فارس، سیستان و بلوچستان و لرستان)، نهمین کنگره ملی
علوم ترویج و آموزش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست پایدار، تبریز، دانشگاه تبریز، 15 تا 17 شهریور 1401.
قربانی، ر.، عباسیان، ح.، آراسته، ح. و زین‌آبادی، ح. 1400. ارزشیابی اثربخشی آموزش در دانشگاه افسری امام‌علی(ع) بر اساس الگوی EFQM با تمرکز بر 5 حوزه توانمندساز. علوم و فنون نظامی، 17(57): 161-189.
کاکه آذر، ر. و توسل، ن. 1399. اولویت‌بندی چالش‌ها و عوامل مؤثر بر بهبود نظام نوین ترویج کشاورزی در شهرستان کرمانشاه، هشتمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست پایدار، 6 تا 8 آبانماه 1399، تهران، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی.
کیامنش، ع. 1393. الگوی ارزشیابی سیپ (CIPP). دانشنامه ایرانی برنامه درسی. محور 7: ارزشیابی.
گزارش شبکه دانش کشاورزی. (1401). معاونت علمی و فناوری، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
گزارش طرح نظام نوین ترویج کشاورزی در استان‌های پایلوت. 1395. معاونت ترویج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
مرادی، پ.، عباسی، ع. و خداوردیان، م. 1397. تحلیل راهبردی نظام ترویج به‌عنوان ابزار توسعه روستایی. فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 5(2): 197-215.
ملک‌محمدی، ا.، شهبازی، ا.، کرمی، ع.، سلمانزاده، س.، یزدانی، س. و دوراندیش، ا. 1400. نقش ترویج و آموزش کشاورزی در ترویج دانش و فناوری‌های بوم‌سازگار برای تولیدهای کشاورزی در کشور. مجله پژوهش‌های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 6(2): 185-202.
منفرد، ن. و بیات، پ. 1399. اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر مشارکت محققان معین در برنامه‏‌های شبکه دانش (مطالعه موردی: استان بوشهر)، هشتمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست پایدار، 6 تا 8 آبان‌ماه، تهران، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی.
نظری، ر. و صدیقی، ح. 1386. سیستم‌های ارتباطی تحقیق -ترویج و کشاورز در ایران، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
یزدی صمدی، ب. و اشکان، س.م. 1388. ارزیابی مؤسسات و مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جمهوری اسلامی ایران از نظر طرح­های پژوهشی، آثار علمی، اختراعات و اکتشافات. مجله به­نژادی نهال و بذر، 25: 485-504.
Adesoji, S.A. and Tunde, A. 2012. Evaluation of the linkage system of research- extension-farmers in Oyo State, Nigeria: Lesson for agricultural extension administrators. Journal of Agricultural Extension and Rural Development, 4(20): 561-568.
Akkas Ali, M., Alam, R., Molla, S.H. and Bokhtiar, S.M. 2021. Research-Extension Linkage Strategy of NARS: Present Status, Strength, Weakness of Technology Transfer and Way Forward for Improving Linkage, Research-Extension Linkage and Policy Development, National Workshop Proceedings. Project Implementation Unit (PIU)-BARC, National Agricultural Technology Program-Phase II Project (NATP-2), Bangladesh Agricultural Research Council (BARC), Bangladesh.
Azizi-Khalkheili, T., Bijani, M., Shahpasand, M. and Farbod, F. 2017. Effectiveness evaluation of rural extension education programs (the case of sheep breeders in Pasargad Township, Iran).  International Journal of Agricultural Management and Development, 7(4): 465-476.
Bereir, A.M. 2022. Evaluation of agricultural research, extension and farmers linkages: A case study from Gezira State Sudan. International Journal of Agricultural Science, Research and Technology in Extension and Education Systems (IJASRT in EESs), 12(2): 111-117.
Bonan, J., Pareglio, S. and Rotondi, V. 2015. The role of impact evaluation of agricultural development projects. Rivista Internazionale di Scienze Sociali, 4(4): 369-380.
Creamers, P. and Kyriakides, L. 2015. Educational effectiveness. International encyclopedia of the social and social and behavioral sciences, 2(3): 224-238.
Daniel, W.W. 1999. Biostatistics: A foundation for analysis in the health sciences. 7th edition. New York: John Wiley & Sons.
Farooq, A., Ishaq, M. and Shah, N. 2010. Agricultural extension agents and challenges for sustainable development. Journal of Sarhad Agriculture, 26(3): 419-426.
Mardiharini, M., Indrawanto, C. and Rohaeni, E.S. 2021. Performance evaluation of sustainable agricultural-techno park development in Cigombong, West Java. The First International Conference on Assessment and Development of Agricultural Innovation (1st ICADAI 2021). https://doi.org/10.1051/e3sconf/202130602058.
Nyamupangedengu, Z.S. and Terblanché, S.E. 2016. Weak and or non-existent farmer-research-extension linkage structures, a cause for concern: The Nyanga District Perspective, Zimbabwe. South African Journal of Agricultural Extension, 44(2): 110-120.
Razak, T.M.T., Jalil, M.H., Shamsuddin, Z., Ibrahim, N. and Abd Aziz, N. 2022. Effective assessment model to reduce risk management: A micro entrepreneur program. Journal of Positive School Psychology, 6(3): 8877–8882.
Salehi, M., Abbasi, E., Bijani, M. and Shahpasand, M. 2021. Evaluation of agricultural extension model sites approach in Iran. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 20(8): 506-518.
Stufflebeam, D.L. and Shinkfield, A.J. 2007. Evaluation theory, models, & applications. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G. and Van Oppen, C. 2009. Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly, 33(1): 177-195.
Worku, W.A. 2022. Determinants of research-extension-farmers linkage in the process of technology transfer: The Case of Dangila district, Ethiopia. International Journal of Energy and Environmental Science, 8(2): 13-18.
Yadav, K., Sulaiman, V, R. and Devkota, K. 2014. Strengthening extension & advisory services in south Asia. Proceedings of the first face to face meeting of Agriculture Extension in South Asia (AESA) 14-15 January 2014 held at Kathmandu, Nepal.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار